Khơi thông điểm nghẽn kìm chế sự phát triển logistics của vùng kinh tế trung tâm phía Nam sẽ tạo nền tảng thúc đẩy xuất nhập cảng hàng hoá cho cả khu vực.

Đây là nhận định của các chuyên gia tại Toạ đàm “Phát triển logistics vùng kinh tế trung tâm phía Nam, tác động xuất du nhập hàng hóa” do Tạp chí Hải quan tổ chức tại Tp. Hồ Chí Minh, ngày 6/4.

Thiếu tính kết nối

Bà Vũ Thị Ánh Hồng, Tổng biên tập Tạp chí Hải quan cho biết, vùng kinh tế trung tâm phía Nam gồm Tp. Hồ Chí Minh và những thức giấc Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tây Ninh, Long An và Tiền Giang. Đây là 1 trong những vùng kinh tế năng động nhất. Hoạt động logistics vùng kinh tế trọng tâm phía Nam trong những năm qua đã mang đa dạng đóng góp cho tăng trưởng kinh tế của vùng cũng như cả nước.

Tuy vậy, vẫn còn các “điểm nghẽn” về cơ sở hạ tầng, vốn đầu tư, sự kết liên giữa công ty sản xuất – xuất du nhập và siêu thị logistics chưa hiệu quả, hay bất cập về cơ chế chính sách… khiến logistics trong khu vực chưa thể lớn mạnh cân xứng có tiềm năng và nhu cầu.

Đánh giá về thực trạng logistics vùng kinh tế trung tâm phía Nam, ông Đặng Vũ Thành, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam cho biết, Chính phủ đã với định hướng lớn mạnh đối có vùng kinh tế trọng tâm phía Nam là giao hội vào sản xuất, lắp ráp những sản phẩm điện, điện tử; công nghiệp chế biến chế tạo; kinh tế số; tài chính ngân hàng; bất động sản. Do đó việc phát triển ngành logistics bắt buộc đi đôi và song hành với sự tăng trưởng của khu vực và đáp ứng cho hoạt động giao nhận di chuyển xuyên suốt.

Trong đề án lớn mạnh ngành logistics trên địa bàn đến năm 2025, định hướng tới năm 2030, Tp. Hồ Chí Minh xây dựng chiến lược phát triển logistics vươn lên là ngành dịch vụ mũi nhọn của thành phố, chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu GRDP; nâng cao vai trò làm mai giao lưu hàng hóa trong nước và kết nối thị trường trong nước với thị trường quốc tế; góp phần kéo giảm tỷ lệ giá thành logistics cả nước so với GDP quốc gia đến năm 2025 khoảng 10 đến 15%. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông tại Tp. Hồ Chí Minh đề cập riêng và cả vùng Ðông Nam bộ kể chung vẫn đang thiếu tính kết nối, thiếu đồng bộ, gây tắc nghẽn trong di chuyển hàng hóa, làm cho nâng cao chi phí về logistics của những doanh nghiệp.

Phân tích sâu hơn về những hạn chế, ông Đỗ Xuân Minh, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ logistics – Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2022, cả nước mang hơn 7.000 nhà hàng mới có mặt trên thị trường trong lĩnh vực vận tải, kho bãi, nâng cao 17% so sở hữu năm 2021. Tính chung cả nước có hơn 30.000 siêu thị đăng ký hoạt động trong lĩnh vực logistics; trong đó, hơn 5.000 doanh nghiệp sản xuất dịch vụ logistics 3PL. Tỷ lệ doanh nghiệp logistics trong nước chiếm hơn 80%, tuy nhiên chỉ chiếm khoảng 30% thị phần, còn lại thuộc về những doanh nghiệp nước ko kể vì siêu thị Việt Nam chính yếu là siêu thị nhỏ, quy mô giảm thiểu cả về vốn và nhân công cũng như kinh nghiệm hoạt động quốc tế, chưa sở hữu sự liên kết giữa những khâu trong chuỗi cung cấp logistics và giữa công ty dịch vụ logistics có doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Theo ông Đỗ Xuân Minh, tỷ lệ nâng cao trưởng kép hàng năm (CAGR) quá trình 2022 – 2027 của thị trường logistics Việt Nam được dự đoán đạt mức 5,5% cho thấy sức quyến rũ của ngành này trong nói chung nền kinh tế. Do đó, dư địa cho phát triển logistics tại Việt Nam còn cực kỳ lớn. Tuy nhiên, việc tăng trưởng logistics tại Việt Nam đề cập chung và khu vực miền Nam nhắc riêng đang gặp 1 số khó khăn về cơ sở hạ tầng, từ cảng, đường kết nối đế hệ thống kho bãi.

Tại khu vực phía Nam, mặc dầu đảm trách 45% tổng khối lượng hàng hóa và hơn 60% khối lượng hàng container của cả nước phê duyệt 2 hệ thống cảng Tp. Hồ Chí Minh và Bà Rịa – Vũng Tàu nhưng đường bộ vẫn là phương thức vận tải chủ yếu. Hệ thống giao thông quá tải, thiếu đường cao tốc gây tình trạng tắc nghẽn, gia tăng mức giá nhân lực, vật lực. Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long dù mang hệ thống sông tiện lợi cho tăng trưởng phương thức vận vận chuyển thủy nội địa, nhưng thực tế, hàng hóa tại vẫn bắt buộc giao hội về các cảng Đông Nam Bộ để xuất khẩu, gây tốn kém, mất thời kì và phức tạp.

Cần đầu tư trọng điểm

Để ngành logistics phát huy đúng mang tiềm năng, ưu thế ông Đặng Vũ Thành cho rằng, trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách còn eo hẹp thì không nên đầu tư dàn trải nhiều dự án mà nên ưu tiên xây dựng trước các công trình giao thông trọng điểm, huyết mạch như tuyến cao tốc Bến Lức – Long Thành; Tp.Hồ Chí Minh – Mộc Bài hay những dự án kết nối cửa ngõ với 13 tỉnh, thành thị miền Tây Nam bộ và vùng Ðông Nam bộ, các tuyến đường vào những cảng biển. Đồng thời, buộc phải sớm có các dự án nạo vét hệ thống kênh rạch ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long để vỡ hoang hiệu quả phương thức vận tải đường thủy và kết nối hoạt động xuất khẩu trực tiếp từ khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Về nguồn lực, theo ông Đặng Vũ Thành, Chính phủ nên với chính sách kêu gọi và hỗ trợ đầu tư trung tâm logistics như ưu đãi thuế, bảo lãnh khoản vay, bảo hiểm tín dụng, tài trợ lãi suất thấp, quy hoạch những trọng tâm logistics đồng bộ gắn sở hữu quy hoạch chung, các mục tiêu tăng trưởng của địa phương và cả vùng kinh tế.

Đối mang mục tiêu xây dựng Bà Rịa – Vũng Tàu thành trọng tâm logistics của cả khu vực nên tụ họp đầu tư những tuyến giao thông huyết quản bảo đảm cho sự luân chuyển hàng hoá và hoạt động logistics được thuận lợi, nhanh chóng, giảm giá tiền cho doanh nghiệp; nâng cao cường mở rộng những tuyến đường thuỷ, nạo vét kênh rạch để giảm vận tải cho đường bộ, đón tàu to vào những khu vực khiến hàng. Đẩy nhanh việc thực hiện quy hoạch các trung tâm logistics, cảng cạn kết nối vào thực tại để mau chóng hình thành khu vực vệ tinh cho những cảng luân chuyển hàng hoá nhanh hơn.

Trong khi đó, ông Đỗ Xuân Minh cho rằng, cần lớn mạnh hệ sinh thái cảng – logistics kết nối xuyên suốt phê duyệt chuỗi dịch vụ logistics đa phương thức bằng đường bộ, đường thủy nội địa, đường biển và cả đường sắt. Hiện tại, Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn đang tụ họp cho giải pháp kết nối trực tiếp Đồng bằng sông Cửu Long, Bình Dương, Đồng Nai – Cái Mép bằng cách tận dụng được điểm mạnh về kết nối đường thủy từ các cảng, ICD và giảm sức ép hạ tầng đường bộ kết nối đến Tp. Hồ Chí Minh, nâng cao tính linh hoạt trong khâu kết nối vận chuyển, song song hỗ trợ các bạn tối đa khi sở hữu phát sinh về thủ tục hải quan, thanh lý, trễ giờ…

Bên cạnh đó, Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn cũng xây dựng những biện pháp mới sở hữu dịch vụ kết nối đa phương thức từ Đồng bằng sông Cửu Long đi Viêng Chăn thông qua tàu biển nội địa của Tân Cảng Shipping, xịt cảng Việt Lào, đáp ứng nhu cầu mở rộng, cùng thâm nhập vào thêm những thị trường mới và tiềm năng cho hàng hóa từ Đồng bằng sông Cửu Long.

Ở góc độ cơ quan hải quan, ông Nguyễn Hữu Nghiệp, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Tp. Hồ Chí Minh cho biết, thời gian qua, Cục Hải quan Tp. Hồ Chí Minh luôn nhận thức về vai trò và nghĩa vụ trong việc phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ logistics của các công ty phê duyệt những hoạt động cải cách thủ tục hành chính về hải quan, tạo thuận lợi thương mại.

Việc cắt giảm thời gian thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, giảm giá tiền làm thủ tục hải quan cho doanh nghiệp, góp phần khẩn hoang tối đa năng lực của các cảng biển, kho bãi, địa điểm đề cập riêng và cơ sở hạ tầng liên lạc kể chung góp phần đáng nói vào việc giảm tình trạng ùn tắc hàng hóa tại các cảng biển, cảng hàng không.

Từ năm 2019 đến nay, Cục Hải quan Tp. Hồ Chí Minh đã chủ trì xây dựng và đưa vào thực hiện Đề án Tạo thuận lợi thương mại: thủ tục hải quan trong hoạt động logistics và chống ùn tắc tại cảng Cát Lái (Đề án 2318). Đây là một trong các chương trình đột phá của Cục Hải quan Tp.Hồ Chí minh nhằm tạo thuận tiện cho doanh nghiệp, giúp công ty tiết kiệm chi phí, giảm thời gian thông quan và góp phần phát triển hoạt động logistics tại thành phố.